O czym jest ten artykuł?
1. „Bunt nastolatka” czym jest
2. Relacje rodzic – nastolatek
3. Zabawa lekarstwem na życiowe troski
4. Przykłady zabaw dla rodzica i nastolatka
5. Podsumowanie
W ciągłym zabieganiu. Bardzo często, gdy wieczorem wszyscy wracamy po ciężkim, pełnym wrażeń dniu do domu, nie mamy na nic ochoty. Jedni sięgają po pilot do telewizora, inni po konsolę, jeszcze inni po telefon. A gdyby ten wieczór spędzić inaczej? Na zabawie? Nie koniecznie mówię tu o zabawie w bazę lub Bitwę pod Grunwaldem ulubioną kolekcją figurek. Zagrajmy w grę, którą każdy lubi. Zapewniam Cię, że to korzyść dla każdej ze stron, bo zabawa jak najbardziej jest również dla dorosłych.
„Bycie nastolatkiem, to trudny etap naszego życia. Bycie rodzicem nastolatka to bycie gotowym na wszystko.” Tak mógłby brzmieć tytuł rozdziału z niejednego poradnika o „wychowaniu w okresie wczesnej adolescencji”. Dlaczego? Okres ten to czas wielkich zmian młodego człowieka. Zmiany te często porównuje się do remontu domu, w którym najpierw trzeba zrobić bałagan, aby za jakiś czas podziwiać efekty zmian. Bunt nastolatka to tworzenie nowej własnej tożsamości. Ta zmiana nie zadzieje się bez kryzysów, kompromisów, silnych emocji i … cierpliwości. Jest to długi czas, ponieważ obecnie szacuje się okres dojrzewania na wiek od 11 do nawet 19 lat i według najnowszych badań, ta końcowa granica cały czas się wydłuża. Dla rodziców jest to moment, kiedy nieraz zastanawiają się, „gdzie podziało się moje dziecko? grzeczne, poukładane, zawsze posłuszne”. To trudny czas, ale konieczny do budowania swojego świata i spojrzenia na ten świat, nastolatka. Jak poradzić sobie z tym etapem? Czy są jakieś złote rady? Poza wspomnianą cierpliwością, jedną z ważnych zasad skierowanych do rodziców nastolatków jest: poświęć swoją uwagę i znajdź czas na rozmowę. Wystarczy kilka minut, ale takich że Twoje dziecko czuje, że jest w nich najważniejsze. Pomóc w tym może wspólna rozrywka.
Jak znaleźć czas na budowę wzajemnych relacji i zaufania?
Dbajmy o relacje i dobrą komunikację z dziećmi. Zabawa sprzyja nawiązywaniu kontaktów i relacji. Podczas zabawy możemy zupełnie przypadkiem dowiedzieć się o tym, co dziś spotkało naszego nastolatka w szkole. Dzieję się to tak, ponieważ zabawa wprowadza nas w stan relaksacji. Nasz mózg zaczyna odpoczywać, emocje opadają, myśli zaczynają się układać i zaczynamy spoglądać na to co nas spotkało z zupełnie innej perspektywy. Kilka minut skupienia się na przyjemności pozwala nam doładować nasz akumulator energii. Ciekawostką jest, że zabawa to kolejny proces, zaraz po śnie i medytacji, który pomaga nam odnowić nasz magazyn energii, uwolnić się od złych myśli, stresu czy niepokoju. Niestety większość z nas, zapomina o zabawie, gdy wchodzimy w świat dorosłych. Niektórym wydaje się nawet, że w dorosłym życiu, to już nie wypada się bawić. Zapominamy o tym, co niesie za sobą zabawa. Zabawa to szereg dobroczynnych funkcji, dla wszystkich: małego dziecka, dorosłego i starszego. To coś co łączy pokolenia i każdy czerpie z tego korzyści. Bardzo często podczas sesji arteterapeutycznych czy wizualizacji nawiązuje się do świata dziecka, bo każdy z nas ma jakieś wspomnienia z dzieciństwa, które przywiewają motyle w brzuchu i chęć przeniesienia się w czasie aby tego doświadczyć. Jedną z tych rzeczy jest zabawa.
Jakie gry wybrać, aby zachęcić do zabawy całą rodzinę?
Na rynku jest dostępnych mnóstwo gier, które zadowolą różne pokolenia. Od najprostszych, takich, których rozgrywki trwają do 10 minut i takie, na które warto zaplanować godzinę. Gry, które wymagają dużego przygotowania i takie, które mama może nosić w torebce. Warto dodać, że gra prócz funkcji zabawowej może edukować i rozwijać każdego z nas w różnym kierunku. Gry planszowe są wspaniałymi nauczycielami w: nawiązywaniu kontaktów społecznych ( gra w grupie wymaga rozmowy, współpracy, czasem negocjacji i ugody), cierpliwości (często musimy czekać na swoją kolej), podejmowania decyzji itp. Warto zaznaczyć, że gry mają szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach naszego życia, nie tylko na wczesnym etapie rozwoju.
Zabawa ma różne funkcje, które pomagają zrozumieć świat, doświadczyć niektóre sytuacje życiowe, tak aby poznać swoją reakcję i nauczyć się jej na przyszłość, czasem wyrobić nawyk. Zabawa czy gra jest często wykorzystywana w terapii autyzmu, fobii lub jako metoda leczenia uzależnień. Wspaniałym przykładem jest stosowanie gry narracyjnej w leczeniu zakupoholizmu. Pacjent z pomocą gry kształtuje obraz nowej rzeczywistości, w której poszukuje zastępstwa dla kompulsywnych zakupów. Gra daje możliwość wglądu w siebie, odnalezienia powodu kompulsywności i poznania swoich oczekiwań. W zabawie dzieci rozładowują energię, przygotowują się do obowiązków życiowych, osiągają trudne cele i uwalniają się od frustracji. Nawiązują kontakt fizyczny, zaspokajają potrzebę rywalizacji, uczą się żyć w dobrych stosunkach z innymi. Wniosek jest jeden: warto się bawić.
Szybkie rozgrywki, na które każdy będzie mieć ochotę:
MEMO to gra dla pokoleń, na stole rozkłada się karty obrazkami do blatu i losuje się za każdym razem parę. Gra ćwiczy ogólnie pamięć i spostrzegawczość, a dla osób z demencją i chorobami układu nerwowego stanowi dodatkowy trening pamięci. Na rynku jest wiele opcji tej gry, dlatego każdy może wybrać wygodny dla siebie motyw obrazkowy: z ulubionymi bohaterami a może artystycznymi ilustracjami.
MINI GRY NA REFLEKS Każdy otrzymuje tą samą liczbę kart. Na środek stołu wykłada się jedną kartę i uczestnik gry ma odnaleźć wspólny obrazek z kartą, którą posiada w tali. Liczy się szybkość i spostrzegawczość. Gra wywołuje bardzo dużo śmiechu, gdy jednocześnie osoby wpadają na pomysł co dołożyć. Ćwiczy także cierpliwość i godzenie się z możliwą przegraną.
KALAMBURY Są różne rodzaje tego typu gier. Jedne polegają na słuchaniu jednego uczestnika drużyny i zgadywaniu tego co pokazuje inne polegają na zadawaniu pytań innym osobom, na temat tego co reprezentuje karta umieszczona na czole gracza. Obie formy są zabawą wesołą i pełną humoru, a także grą w której gracze potrafią nabrać dystansu do samego siebie.
Zróbcie gry samodzielnie:
„Słoik zaskakujących rozmów”
Na małych karteczkach zapiszcie nieoczywiste pytania. Wrzućcie kartki do słoika i w wolnej chwili zagrajcie w „słoik zaskakujących rozmów”. Na kartkach mogą pojawić się pytania: „co by było, gdyby w naszym ogródku mieszkał dinozaur?” „na śniadanie: banan z masłem orzechowym czy hot dog z wegańską kiełbaską?”. Pytania zaskoczą, rozweselą, pozwolą poznać preferencje lub spojrzenie z perspektywy nastolatka.
„Nasza wspólna gra planszowa”
Gra polega na bieżącym tworzeniu planszy do rozgrywek. Jej głównym celem jest pobudzenie kreatywności, redukcja zachowań buntowniczych, głębsze zrozumienie siebie i wzrost samoświadomości. To także coś, co robimy „wspónie”. Na kartce rysujemy wzdłuż krawędzi papieru ramkę, którą następnie dzielimy na prostokąty, czyli pola. Wymyślamy tematykę gry, np. w mieście robotów. Ustawiamy pionki w jednym z narożników i podpisujemy go nazwą „start”. Na pionki wybieramy kamyczki, guziki lub ulubione figurki. Każdy może grać czym innym. Pierwszy gracz rzuca kostką i przesuwa pionek na wylosowane pole. Następnie projektuje to pole, co ono oznacza, np. „zapomniałeś kupić śrub do Twojego robota, wracasz do sklepu na pole 2”. Gra polega na tym, aby wszystkie pola zostały zapełnione pomysłami.
Podsumowanie
Warto wprowadzić tradycję zabawy, wspólnej zabawy całej rodziny. Mogą to być np. pełne frajdy wtorki lub zabawowy poniedziałek, bo dlaczego by nie rozpocząć dobrze i miło tygodnia? A może ktoś z Was skusi się i wstanie półgodziny wcześniej aby zagrać z mamą w szybkie memo, gdy będzie zajęta łazienka przez innych domowników? Znalezienie czasu na grę to pierwszy krok do sukcesu, a wprowadzenie go do harmonogramu tygodnia to rozpoczęcie wspaniałej tradycji, na którą każdy będzie mieć z góry zaplanowany czas. Znalezienie sposobu na rozmowę i aktywne słuchanie nastolatka to jeden z kluczowych sposobów na przetrwanie okresu dojrzewania i pomoc dziecku, które buduje swoją tożsamość.
Bibliografia:
Landreth G.L. „Terapia zabawą”, Kraków 2016
Woydyłło E. „Buty szczęścia”, Kraków 2022
Olszewska J. „Zastosowanie Narracyjnej Gry Fabularnej w terapii zakupoholizmu”, https://docplayer.pl/5500911-Zastosowanie-narracyjnej-gry-fabularnej-
w-terapii-zakupoholizmu.html (dostęp 24.03.2023)
Tavris C., Wade C. „Psychologia. Podejścia oraz koncepcje”, Poznań 1999.Szymanik A., Mączyńska J., „Wykorzystanie gry narracyjnej w diagnozie i terapii – możliwości i ograniczenia”, Spała 2010
